Wednesday, July 16, 2025

साहित्यिक पत्रकारहरू पुरस्कृत

वि. सं. २०८२ साल असार ३१ गते   काठमाडौँमा भएका  छुट्टाछुट्टै कार्यक्रममा चार साहित्यिक पत्रकार पुरस्कृत र सम्मानित भएका छन् । नेपाल साहित्यिक पत्रकार सङ्घद्वारा सङ्घको १९ औँ स्थापना दिवसका अवसरमा मङ्गलबार काठमाडौँमा आयोजित कार्यक्रममा साहित्यिक पत्रकारद्वय शशि पन्थी र रामप्रसाद साहलाई नगदसहित सम्मान गरिएको छ । 

नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानका कुलपति भूपाल राईले विसं २०३० देखि साहित्यिक पत्रकारितामा क्रियाशील पत्रकारद्वय पन्थी र साहलाई नगद, सम्मानपत्रसहित सम्मान गर्नुभयो । कार्यक्रममा सङ्घका अध्यक्ष मोहन दुवालले साहित्यिक पत्रिका चलाउन साहित्यिक पत्रकारको साहस र मेहनतको आवश्यकता पर्ने बताउनुभयो । कार्यक्रममा वरिष्ठ साहित्यकारहरू पुरुषोत्तम दाहाल, मातृका पोखरेल,  ईश्वरचन्द्र ज्ञवाली, बियोगी बुढाथोकी, गणेश वाम्बुले राईलगायतले पनि मन्तव्य राख्नुभएको थियो । 

यसै गरी नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानले सोही दिन  वरिष्ठ साहित्यिक पत्रकार मोहन दुवाल र वीरबहादुर चन्दलाई प्रज्ञा साहित्यिक पत्रकारिता पुरस्कार प्रदान गरेको छ । प्रतिष्ठानका कुलपति भूपाल राईले पुरस्कार प्रदान गर्दै  प्रविधिको छरितो विकासले छापा माध्यम छायामा परिरहेको समयमा पनि निरन्तर मेहनत र लगनका साथ साहित्यिक पत्रकारिता गर्ने पत्रकारको कदर गर्न प्रतिष्ठानले गत वर्षदेखि साहित्यिक पत्रकारलाई पुरस्कृत गर्न सुरु गरेको बताउनुभयो । नेपाली भाषा र डोटेली भाषाको साहित्यिक पत्रिकाका सम्पादकद्वय दुवाल र चन्दलाई पुरस्कृत गर्न पाउँदा प्रतिष्ठान परिवारलाई खुसी लागेको बताउँदै कुलपति राईले यसबाट साहित्यिक पत्रकारको हौसला बढ्ने विश्वास व्यक्त गर्नुभयो ।   कार्यक्रममा वरिष्ठ साहित्यकारहरू पुरुषोत्तम दाहाल, मातृका पोखरेल,  ईश्वरचन्द्र ज्ञवाली र नरेन्द्र बहादुर श्रेष्ठ अतिथि हुनुहुन्थ्यो । 

000 



















Sunday, July 13, 2025

कवि रक्तिम लामाको 'कमाण्डर कमरेड बोल्दैन' कविता सङ्ग्रह सार्वजनिक

प्रगतिशील लेखक सङ्घ, काभ्रेपलाञ्चोकको आयोजनामा कवि रक्तिम लामाको 'कमाण्डर कमरेड बोल्दैन' शिर्षकको नयाँ कवितासङ्ग्रह लोकार्पण गरिएको छ । वि.सं . २०८२ साल असार २८ गते कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि प्रगतिशील लेखक सङ्घ, नेपालका पूर्व अध्यक्ष प्राज्ञ मातृका पोखरेललगायत अतिथिहरुले बनेपा नगरपालिकाको सभाकक्षमा लामाको 'कमाण्डर कमरेड बोल्दैन' कवितासङ्ग्रह लोकार्पण गर्नुभएको थियो । मुरारी रायमाझीले कार्यक्रममा स्वागत मन्तव्य राख्नु भएको थियो । नेकपा (माओवादी केन्द्र) का वैकल्पिक केन्द्रीय सदस्य शिशिर भण्डारी र भूमि अधिकार श्रमिक संगठन, नेपालका अध्यक्ष इन्द्र बहादुर स्याङतानले शुभकामना मन्तव्य राख्नु भएको थियो ।

प्राज्ञ नन्दु उप्रेतीले लोकर्पित कृति 'कमाण्डर कमरेड बोल्दैन' माथि समीक्षात्मक टिप्पणी राख्नु भएको कार्यक्रममा कविहरू केदारनाथ तिमल्सिना , भवानी पाण्डे ,केशव ज्ञवाली , दिल पौडेल ,केशव घिमिरे , गरिमा अधिकारी, विद्योदय घिमिरे , दिनेशराज खरेल हरिप्रसाद चौलागाईं , सुशिला विष्ट , अनामिका सजल , गोविन्द मैनाली , कालिका त्रिपाठी र बुद्धिमान तामाङ ले कविता वाचन गर्नुभएको थियो ।

कार्यक्रममा मछेश्वर सापकोटा र सरस्वती सापकोटा ( असारे गीत ) प्रस्तुत गर्नुभयो भने कवि रक्तिम लामाले लोकार्पित कृति भित्रबाट पाँचवटा कविता वाचन गर्नुभएको थियो ।

कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि पोखरेलले वाचित कविताहरुले वर्तमान नेपाली समाजलाई सुन्दर ढङ्गले अभिव्यक्त गर्न सक्षम रहेको धारणा राख्नुभयो । उहाँले वाचित रचनाहरु उत्कृष्ट , सान्दर्भिक भएको तर सरलताकाे नाममा कविताकाे चुराेलाई छाेड्न नहुने भन्दै कविहरुलाई सचेत गराउनु भयो । कार्यक्रम प्रगतिशील लेखक सङ्घ, काभ्रेपलाञ्चोकका अध्यक्ष रक्तिम लामाको सभापतित्वमा भएको थियो ।

ooo

























प्रकाशित : काभ्रे टाइम्स दैनिक


www.facebook.com (Tuki news बाट)



Tuesday, July 8, 2025

पारिजात र प्रतिभा प्रवाहको सम्झना : आर.एल. श्रमजिवी

साहित्यकार पारिजातसंग म पन्ध्र बर्षको हुँदा काठमाडौको एक साहित्यिक कार्यक्रममा भेट भएको थियो । यदि म विद्यार्थी राजनीतिमा नलागेको भए साहित्यप्रति पनि रुचि हुँदैन थियो होला । त्यसैले मेरा ति गौरवमय दिन थिए । त्रिचन्द्र क्याम्पसको घन्टाघर मुनी भेटिएका ति साथीहरू अहिले कहाँ होलान् ? प्रत्येक महिनाको तेस्रो शनिबार हुने प्रतिभा प्रवाह साहित्यिक कार्यक्रमले मेरो लेखन र अध्ययनको जग बसाली दियो । त्यहीँबाट मैले जीवन र जगत छुट्याउन थाले । कलेजमा पत्रकारिता बिषय त्यसैको उपलब्धि हो र म जानी नजानी पत्रकार भएको पनि नेताहरुको संगतले हो । मेरा गुरु डा. घनश्याम न्यौपाने भन्नुहुन्थ्यो - पत्रकार हतारिएका साहित्यकार हुन । हो म आफुलाई त्यस्तै ठान्छु र पो अपूर्ण छु ।

पारिजात (वास्तविक नाम : विष्णु कुमारी वाइबा, वि.सं. १९९० - वि.सं. २०५०) नेपाली साहित्यकी एक प्रसिद्ध बहूमुखी प्रतिभा हुन् भन्ने कुरा उनको मृत्युपछि आएका समाचार लेख टिप्पणीले मलाई ज्ञात भो किनभने पारिजात त हामीसँगै थिइनँ । कविहरु आहुति, मातृका पोखरेल र स्नेह स्यामीले पारिजातलाई आफ्नो पिठ्युँमा बोकेर त्रिचन्द्र क्याम्पसको एक तल्ला माथि हुने प्रतिभा प्रवाहको कार्यक्रममा ल्याउनु हुन्थ्यो । उनै टिप्पणीकर्ता पो त्यति घगडान साहित्यकार ? त्यसपछि त म झन ठुला साहित्यकारले सिफारिस गरेका पुस्तक खोज्न थाले ।

पारिजात तिनै सर्जक हुन उनले साहित्यका लगभग सबै विधामा कलम चलाइन । त्यसैले त पारिजातलाई बहुमुखी प्रतिभाकी धनी भनिएको हो। पारिजातका कृतिहरूमा प्रगतिवाद, समाजवाद, मार्क्सवाद, अस्तित्ववाद, नारीवाद, विसङ्गतिवाद इत्यदि साहित्यिक बैचारिकता पाइन्छ ।

कमरेड वैकुण्ठ दाहालप्रती भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली : केपी बराल

 मेरा अनन्य मित्र कमरेड वैकुण्ठ दाहालको निधन भएको खबरले म अत्यन्त दुखित भएकोछु । ने.क.पा.(चौम) बाट राजनीति सुरुगर्नुभएका कमरेड वैकुण्ठ दाहाल नेकपा (एकता केन्द्र ) उदयपुरका संथापक जिल्ला सदस्य , संयुक्त जनमोर्चा नेपालका जिल्ला सचिव हुँदै माओवादीको दस बर्षको जनयुद्धमा पनि भूमिगत परिवेशमा खुला संघर्षमा भागलिँदा प्रहरी हिरासतमा यातनाभोग्दै पटकपटक जेलनेल भोग्दै आउनुभएका दाहाल एक समय कमरेड प्रचण्डको निक्कै निकट रहेको बताउनुहुन्थ्यो । पछिल्लो चरण उहाँमा राजनीतिमा विचलन आयो र नेकपा (माओवादी केन्द्र ) सिंगो पार्टी र अध्यक्ष कमरेड प्रचण्डको विरुद्धमा लाग्नु भयो । आफू एमाले पार्टीमा आबद्ध रहेको बताउन थाल्नु भएको थियो । उहाँको स्वभाव क्रान्तिकारी त थियो तर निम्न पुँजीवादी चिन्ततन बाट अलग भने हुनसक्नु भएन । घमण्डपनको स्वभावले पनि उहाँमा राजनीतिक समस्या आएको उहाँ निकट शुभ चिन्तकहरु बताउँदथे । वि.सं. २०४३/४४ साल तिर कमरेड मातृका पोखरेलले काठमाडौबाट मलाई खबर गर्नुभयो र भन्नुभयो - 'गाइघाट गएर वैकुण्ठ दाहालसँग भेट गरी पार्टी संगठनमा आबद्ध गर्नुहोला ।' म त्यतिखेर नेकपा (चौम) उदयपुर जिल्ला समितिमा थिएँ । मैले भेट गरेर कुरागर्दा आफू मोहनबिक्रम सिंह निकट मसालमा संगठित रहेको बताउनु भएको थियो । केही घण्टाको छलफल पछि हाम्रो बीचमा ने.क.पा.चौमको कमिटीमा रहने सहमति भयो र मैले पार्टी सदस्यता फर्म भराएँ । त्यसपछि त्यो फर्म हाम्रो कमिटीबाट माथि पठाइयो । केन्द्र बाट स्वीकृत भएर आएपछि करिब तीन महिना पछि जिल्ला कमिटीको बैठक बसी उहाँलाइ उदयपुर जिल्ला कमिटीको सदस्यमा चयन गरिएको थियो । त्यसबखत पार्टी भूमिगत थियो भने देशमा पञ्चायती निरंकुश तानाशाही व्यवस्था थियो। त्यस बखतमा पनि उहाँ निडरतापूर्वक पञ्चायती व्यवस्था को खुलमखुल्ला बिरोध गर्नुहुन्थ्यो । पेसामा उहाँ कानुन व्यवसायी हुनुहुन्थ्यो । म सुरुदेखिनै आरोह -अवरोहमा राजनीतिक सहकार्यमा जोडिएकोले उहाँको निधनले म अति स्तब्ध भएको छु । उहाँको कमजोरीलाई म भन्ने पनि गर्थें - उहाँ पैसालाई निकट मान्ने म त्यस्को बिरोध गर्ने । उहाँले मेरो बासस्थान भएको गाउँ कटारी एक कालीखोला गाउँमा धेरै साल अगाडिदेखि बसोबास गर्दै आएका जनताको विरुद्धमा केही सिदासादा मानिसलाई उच्क्याएर झुठो मुद्दा चलाएपछि भने मेरो र उहाँको सम्बन्ध बिग्रन गयो । उहाँ पार्टी छाड्ने ठाउँसम्म पुग्नुभयो । सो मुद्दा पछि बरिस्ठ अधिवक्ता शम्भु थापाले हेरि दिनुभयो र जग्गा जोतभोग गर्ने पक्षको जित भयो । यो केशमा मुद्दा दिने पक्ष पनि आर्थिक रुपमा बिग्रन पुगे भने जग्गा भोग्ने व्यक्ति आर्थिक घाटा सहित दुःख पाए । यसैबाट उहाँमा निम्न पुँजीवादी चिन्तन क्रान्तिकारी बिचार बाट बिचलन आएको पुष्टि हुनगयो ।

वैकुण्ठ दाहाल
जेहोस सबै मानिसमा गुण अवगुण राम्रो नराम्रो हामी सबैमा हुन्छ । कमजोरी लाई आत्मालोचना गर्नसक्नु र त्यसबाट शिक्षा लिएर रुपान्तरण हुँदै सच्चिन सक्नु मुख्य कुरा हो । कमरेड वैकुण्ठ दाहाल मेरो अनन्य मित्र हुनुहुन्थ्यो । हिजो निरंकुशताका कालाबादलसित पौठेजोरी खेल्दै आमूल परिवर्तनको पहरेदार भएर पुलिस सेनाको कष्टडी मा रहेर सामन्ती राजतन्त्रको विरुद्धमा लागेर भोगेको यातनाका कारण नै आज उहाँको निधन हुन पुग्यो भन्ने मेरो अनुमान छ । यो दुःखको घडीमा केपी बरालले आलोचना सहित किन लेख्यो भनेर मेरो टिप्पणी पनि होला । सच्चा मित्र त्यो हो जसले राम्रो नराम्रो दुवै कुरा औंल्याउँदछ र आत्मीय मित्रभावले सहयोग गर्छ । भारतका एक विद्वान राहुल सांस्कृतियान ले लेखेको किताब अध्ययन गरेर थुप्रै व्यक्ति कम्युनिस्ट बने तर उहाँका केही कमजोर पक्षले गर्दा उहाँ जिवित रहुन्जेल कम्युनिस्ट पार्टीको सदस्यता पाउनु भएन । उहाँको निधनपछिमात्र भारतीय कम्युनिस्ट पार्टी ले सम्मान गर्दै पार्टी सदस्यता दिएको थियो । तसर्थ मनिसको राम्रो नराम्रो दुवैपक्षको मूल्याङ्कन हुन जरुरी छ । कमरेड वैकुण्ठ दहालले परिवर्तनको पक्षमा गर्नुभएको योगदान सधैं स्मरणीय रहनेछ । यो देसले बिर्सने छैन । उहाँको निधनले यो मुलुकलाई घाटा भएको छ । म अति दुःखित भएकोछु । कमरेड वैकुण्ठ दाहालप्रती भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली !

000