- मातृका पोखरेल
महेन्द्र राजमार्ग छाडेर उत्तरतिरको मोटरबाटो लागेपछि केही स–साना बस्तीहरू भेटिन्छन् । अब त पुराना मान्छेहरूलाई मात्र त्यस ठाउँको ऐतिहासिक महत्वका बारेमा थाहा छ । बसमा यात्रा गर्ने बुढापाका मान्छेहरू अझैपनि यस ठाउँको ऐतिहासिक योगदानका बारेमा चर्चा गर्ने गर्छन् । इतिहास खोजविन गर्नेहरूका लागि त यो कुनै नौलो ठाउँ हुँदै होइन । तर नयाँ पुस्ताका युवाहरू यो ठाउँका बारेमा त्यति जान्दैनन् । उनीहरूलाई इतिहास सुनाउनेहरू पनि अरूनै काममा लागेका छन् । यो ठाउँ नपत्याउने जस्तो देखिए पनि यसले पंचायती निरंकुश व्यवस्थाको छातिमाथि बज्रमुक्का प्रहार गरेको थियो । जनताको मुक्तिका लागि आफ्नो जीवन होम्नेहरूको कठ्याङ्ग्रिएको विश्वासमा नयाँ उत्साह थपेको थियो । हो, त्यही ठाउँ हो, जसले रामलाललाई राष्ट्रिय राजनीतिका इनेगिनेका चर्चित नेताहरूको समकक्षमा स्थापित ग¥यो । यही ठाउँको गाथा र कथा उत्पीडित युवाहरूले गौरवको रूपमा देशभरि सुनाए ।
पन्ध्र वर्षपछि रामलाल आज यो बाटो हुँदै पार्टीको काममा पूर्वतिर जान लागेको थियो ।
मध्यान्हको समय थियो । रामलालले वरिपरि हेर्यो । यो त्यही चिर परिचित ठाउँ, जहाँ उसले जीवनको लामो कालखण्ड सङ्घर्षको मैदानमा वितायो । र कतिलाई त्यही मैदानमा होमिन प्रेरित गरेको थियो । उसको मनमा त्यस ठाउँ नजिकैका वनपाखाहरू आउन थालेपछि बेग्लै भाव सञ्चार भएर आयो । यस ठाउँको परिचित गन्ध आइरहेको थियो उसलाई । त्यो गन्धले आनन्दिलो महसूस गरेको थियो उसले । आज किन उसलाई यो ठाउँको अत्यन्तै माया लागेर आयो । उसको घरभन्दा यो धेरै टाढाको वस्ती हो । यो ठाउँमा जीवनको लामो कालखण्ड बिताउनु पर्दा उसले आफ्नो घर कहिले सम्झेन । यो ठाउँले उसलाई दिएको मायाको कारण रामलालले आफ्नो घर विर्सिएको थियो ।
ए ! गाडी बिस्तारो चला है ! रामलालले एउटा डाँडाको झुप्रोतिर फर्किएर हेर्दै वीरनरसिंहलाई आदेश थियो । तलतिर बगेको नदी कतैदेखिँदै कतै हराउँदै थियो । केहीछिन अघिदेखि रामलालको स्वभावमा परिवर्तन आएको छनक त वीरनरसिंहले पनि पाएकै हो । तर उसलाई के थाहा, रामलाल र यस ठाउँको सम्बन्धको बारेमा । यतिबेला रामलाल मोटरभित्रबाट आँखा तेजिला पारेर वरिपरि नियाल्दै थियो । ऊ प्रत्येक रूखहरू हेर्छ, खेतबारीहरू हेर्छ र प्रत्येक घरहरूलाई अत्यन्तै गौर गरेर हेर्छ । कतै झुत्रोझाम्रो मान्छे देखियो भने पनि ऊ पछि फर्किएरसम्म हेर्छ । ड्राइभर वीरनरसिंहले मनमनै विचार गर्यो – नेताज्यूको नजिकैबाट परिचित ठाउँ हुनुपर्छ यो !
ठ्याक्कै पन्ध्र वर्ष भएछ यो ठाउँमा फेरि पाइला टेकेको । कति चाँडो यी पछिल्ला दिनहरू बितेछन् । सातवर्षको भूमिगत जीवन यस ठाउँमा बिताउँदा कति लामो लागेको थियो । ऊ जान अन्जान आफ्नो अतीततिर फर्किरहेको थियो ।
उसले बाटाका डिलहरूतिर चिनेका थुप्रै मान्छेहरू देख्यो । राना कान्छो, सुवेदार बूढोलाई पनि देख्यो । एकमनले उसलाई लाग्यो – मोटर रोकेर बोलाउँ । तर ऊभित्रको द्विविधाले कुनै निर्णय नलिदै जीप निकै टाढा पुगिसकेको हुन्थ्यो ।
अहो कान्लेबुढा त निकै बुढा भइसकेछन् ! ड्राइभरतिर हेरेर आश्चर्य मान्दै रामलालले भन्यो ।
साहेबले सबैलाई चिन्नु भए जस्तो छ यहाँ त ! वीरनसिंहले रामलालतिर नफर्कीकन जिज्ञासा राख्यो ।
एकमनले रामलालले सोच्यो – यो ठाउँसँग आफू जोडिएको कथा सबै वीरनरसिंहलाई सुनाइदिऊँ । तर उसले मलाई कसरी सोच्ने हो । बा ! यहाँका मान्छेहरूझैं उसले पनि मलाई घृणा पो गर्ने हो कि ?
यो ठाउँमा उसले मेहनतका साथ काम गरेको बेलामा उसको र यस ठाउँको सम्बन्धका बीचमा यस्तो फाटो आउला भन्ने शङ्का कसले गर्न सक्थे । न उसैले गरेको थियो । ऊ त्यो मूल्यबाट यो जुठेल्नामा पुग्न सक्छ भन्ने पनि त्यसबेला कसले सोच्न सक्थ्यो ! तर कसैले नसोचेको कुरा भयो । रामलाल आज कल्पनै गर्न नसकेको ठाउँमा पुग्यो । उसका विरूद्धमा थुप्रै लेखहरू लेखिए । ऊ पदको लोभमा बिक्यो .... ऊ भ्रष्ट भयो ... आदि आदि ।
वीरनरसिंह यहीँ परतिर चिया खानुपर्ला है ! रामलालको चिया खाने आग्रहको कारण वीरनरसिंहले केही बुझ्न सकेन । उसले यति मात्रै सोच्यो – अघिमात्र चिया खाएको, यति चाँडै चिया खाने बेला त भएको थिएन ।
गर्मीले गर्दा वातावरण उराठलाग्दो थियो । रूखका सियालहरूमा गाईवस्तु हेर्ने गोठाला मात्र देखिन्थें । परैबाट त्यो बस्ती देखियो । टन्टलापुर घामको तिरमिरले बस्ती नै हल्लिए जस्तो लाग्थ्यो । आफू यस ठाउँमा भूमिगत जीवन बिताउँदा यसैगरी बस्ती हल्लिएको महसूस गरेका दिनहरूको याद आयो उसलाई । त्यो बस्तीलाई नजिकैबाट हेर्ने उसको रहर बढ्दै गएको थियो ।
तर .... कसरी ! त्यही ठाउँ हो, हिजो अर्को पार्टीतिर लागेपछि त्यहाँका सबै मान्छेले मेरो पुत्ला बनाएर जलाए । मप्रति सबैले घृणा गरे । यस ठाउँका सबै मान्छेहरू यसको पछि लाग्छन् भनेर म प्रवेश गरेको पार्टीले मलाई धेरै ठूलो पद दियो । तर मसँग एकजना पनि पछि लागेनन् । म अपमानित भएँ ..... रामलाल आफ्नो अतीतसँग झस्किरहेको थियो ।
यो ठाउँमा गाडी रोक्दा कुनै घटना पो घट्छ कि ! उसले तुरून्त विचार गर्यो।
उसको पलायनलाई यहाँका मानिसहरूले ठूलो धोका ठानेका थिए । अब त यति लामो समय भइसकेको थियो । यहाँका मानिसहरूले विस्तारो विस्तारो बिर्सिसकेको पनि हुनुपर्छ । नयाँ पुस्ताले मेरो कथामात्र सुनेको हुनसक्छ । आखिर यति असुरक्षा सम्झेर मैले यो ठाउँमा किन रोकिने ! रामलालको अन्तरमनभित्र लामो समयदेखिको सन्त्रास बाँकी नै थियो ।
त्यहाँ एकछिन रोकिऊँ कि नरोकिऊँ ? उसको मन दोमन भयो ।
अलिक परैबाट बाटाका छेउमा लहरै पाँचसात वटा पसलहरू देखिए । रामलाल यो क्षेत्रमा बस्दा यो सडक बनेकै थिएन । त्यसैले यतातिर पसलहरू पनि थिएनन् । तर बाटो बनेपछि जीविकोपार्जनको निम्ति यतैतिरका मानिसहरूले पसलहरू खोले । आफूले चिनेका घरहरू रामलालले परैबाट देख्यो । कति घरहरू भत्किएछन्, कति घरहरू नयाँ बनिएछन् । उसले छिनभरिमै वरिपरि आँखा दौडायो ।
आखिर रामलालले एउटा पसल देखाउँदै वीरनरसिंहलाई मोटर रोक्न आदेश दियो । पसलतिर धक्का दिउँलाझै गरी वीरनरसिंहले मोटर साइड लायो । मोटर साइड लाएको देखेर वरिपरिका मानिसहरूको ध्यान त्यतै केन्द्रित भएको थियो । झनै उसले नसोचेको कुरा भयो । उसको शरीर सन्न भएर आयो । वीरनरसिंहप्रति पनि उसलाई रिस उठ्यो ।
मोटरबाट उत्रेपछि वरिपरि नहेरी रामलाल एउटा चिया पसलभित्र सुट्ट छिर्यो र एउटा बेञ्चमा बसेर दुईकप चियाको अर्डर ग¥यो । चिया पसल्नीलाई देखिरहेको मान्छे जस्तो लाग्यो उसलाई । त्यसैले त्यता फर्कनै सकेन र बाहिरतिर हेरेर टोल्हाउन थाल्यो । विस्तारै पकेटबाट रूमाल झिक्यो र आफ्नो मुख छोप्यो ।
साबलाई सञ्चो छैन कि के हो ? वीरनरसिंहले अघिदेखि नै फरक देखिएको उसको हाउभाउप्रति शङ्का गर्दै सोध्यो ।
होइन मलाई ठीक छ । उसको स्वर पहिले भन्दा निकै भिन्न थियो र मलिन पनि । केही भनिहाल्नु पर्दा पनि ऊ रूमाल नझिकी बोल्थ्यो ।
रामलालले तत्कालै पसलको बाहिरपट्टि मिठूलाई देख्यो । त्यो त्यही मिठु हो, जसले ऊ यस ठाउँमा भूमिगत जीवन बिताउँदा विरामी परेको बेला धेरै स्याहारसुसार गरेकी थिई । रामलालले मिठुलाई नियालेर हे¥यो । उस्तै झुत्राझाम्रा कपडामा थिई ऊ । उसले मनमनै गम्यो – व्यवस्था फेरिएर मिठुलाई केही पनि भएन छ । कति माया गर्थी ऊ त्यसबेला । पार्टीको ठूलो मान्छे हुन् भनेर आदर गर्थी । गरिव, दुःखीहरूका साथ दिने मान्छे हुन् भनेर आफ्ना साथी सङ्गीहरूसँग बहस गर्थी । त्यो, त्यही मिठु हो । जसलाई छेउमा अढेस लागेर रामलालले निकैबेर हेरिरह्यो ।
मिठु छिमेकीसँग कुरा गर्दै ऊ बसेको होटलको नजिकैतिर आउन लागी । रामलालभित्रको त्रस्तपन बढ्दै गयो । यो ठाउँमा उत्रने निर्णयमा गल्ती भएको महसूस गरिरहेको थियो ऊ । मिठु पसलमा आइ पुगेकै थिइन । पसलभन्दा केही परै ऊ डोको बोकेर अर्कै महिलासँग कुरा गर्दै थिई ।
कतै मिठुले मेरै कुरा त गरेकी छैन, त्यो मान्छेसँग । हामी सबैलाई धोका दिएर प्रतिक्रियावादीहरूसँग विकेको मान्छे हो भनिरहेकी होली उसले । हामी गरिबहरूलाई भ¥याङ्ग बनाएर आफू व्यक्तिगत स्वार्थमा विक्री हुने मान्छे भनेर सबै गाउँलेहरूले घेरे भने ! मिठुले घरिघरि आफैतिर फर्किएर हेरेझैं लाग्थ्यो उसलाई । कुनामा छेलिएर बसेर यस्तै–यस्तै शङ्का गरिरह्यो रामलालले ।
रामलाललाई डरले चिटचिट् पसिना आइरहेको थियो । गिलासमा चिया आधा जतिनै बाँकी थियो । रूमालले मुख छोप्दै रामलाल जुरूक्क उठ्यो र हतारहतार चियाको पैसा तिरेर मोटरभित्र पस्यो । उसको हाउभाउ र गतिविधि पुरै अस्वभाविक लागेपनि वीरनरसिंहले वास्तविकताको भेउ पाउनै सकेको थिएन ।
रामलालले मोटरमा चढेर बस्तीतिर हेर्यो । बस्ती निकै सुन्दर भइसकेको रहेछ र व्यवस्थित पनि । ऊ चढेको मोटर अगाडिपट्टि बस्तीको फोहर जाने ढललाई व्यवस्थित ढङ्गले बाहिर लगिएको थियो । त्यसलाई पनि रामलाले अत्यन्तै गौर गरेर हेर्यो ।
मोटर बाहिर मान्छेहरूको चहलपहल बढी भएको जस्तो लाग्यो रामलाललाई । वीरनरसिंहतिर फर्किएर हेर्यो र हातले चाँडै आइहाल्न इशारा गर्यो ।
वीरनरसिंहले मोटर नहिँडाउँञ्जेलसम्म ऊभित्र सम्भावित दुर्घटनाको हुण्डरी चलिरहेको थियो । मोटर विस्तारै चलायो वीरनरसिंहले । मोटरको सुस्त गति मन परिरहेको थिएन रामलाललाई । वीरनरसिंहसँग पनि भित्रभित्रै आक्रोशित भइरहेको थियो ऊ । केही छिनपछि मोटर बस्ती छाडेर जंगलको बाटो लाग्यो । बिस्तारै बिस्तारै रामलाल पनि शान्त हुँदै गयो ।
(जनमत, पूर्णाङ्क – ६५)
No comments:
Post a Comment