कथा : कालो चश्मा

 - मातृका पोखरेल

बाहिरको वातावरणबाट भित्र पस्ने बित्तिकै एउटा सार्नो डम्पिङ साइड’ मा गएजस्तो याद आउँछ । चिसोले भित्ताहरुमा लेऊले बनेका धर्साहरु देखिन्छन् । वर्षौ अघि बिछ्याइएका कोरियन कार्पेटहरुमा पत्रैपत्र धुलो जमेको छ । धुलो र फोहोरमा भुइँबाट आएको चिस्यानले एक प्रकारको दुर्गन्धको सृष्टि हुनु स्वभाविकै थियो ।

म भरखरैमात्र कार्यालयको कोठामा प्रवेश गरेको थिएँ । पहिले पहिले भन्दा दुर्गन्ध अझ बढेको जस्तो महसुस भयो मलाई आज ।

“तँ त साँच्चै जागिरे भइछस यार ! यस्ता कामहरु छाड्दे बुझिस् ! ” मेरो कोठामा पस्ने बित्तिकै कुबेरले भनेको कुराले मलाई झनक्क रिस उठेको थियो ।

“के अफिसको काम गरेको भन्ने ठान्या छस् ! ”

मैले पनि तात्तातै जवाफ फर्काएँ ।

हाकिमको घरको टेलिफोनको बील तिर्ने लाइनमा उभिँदाउभिँदा म थकित भएर भर्खर कार्यालय आइपुगेको थिएँ । कार्यालय भन्नु मात्रै हो, हाकिमको व्यक्तिगत काम हेर्ने र गर्ने ठाउँ भएको छ मेरो टेबल । अहिलेसम्म मबाट कार्यालयको काम भएकै छैन भन्दा पनि केही फरक पर्दैन । कुबेर मेरै छेउमा बसिरहेको थियो र मैले बीलहरु फाइलिङ गरेको हेरिरहेको थियो ।

कुबेर र म एकैपटक ओभरसियरको पदमा स्थायी नियुक्ति लिएर यो कार्यालयमा प्रवेश गरेका थियौँ । त्यसबेला अर्थात् करिब ५ महिना अघि यहाँ आउँदा हामीसँग थुप्रै सपनाहरु थिए । प्राविधिक दक्षतालाई अझ वृद्धि गर्ने योजनाहरु थिए । दक्षतालाई विकास गर्दै इन्जिनियर बन्ने धोको बाँकी नै थियो । जागिर खाएको केही समयमै हामीले थाहा पाइसकेका थियौँ, हाम्रा योजनाहरुले असफलताका बाटाहरु हिँड्न थालिसकेका थिए । कुबेर र म दुवैले यसैगरी बुझेका थियौँ ।

मेरो कामलाई एकछिन हेरेपछि कुबेर हाँस्दै बाहिरियो । भित्रबाट हाकिमले घण्टी लगायो । पियन हरिप्रसाद पनि घण्टीको आवाजसँगै भित्र पस्यो । यो कार्यालयका कर्मचारीहरुमा हाकिम बाहेक हामी दुई जना मात्र बाँकी छौँ । हरिप्रसाद र म । यो कार्यालयमा सत्र जनाको दरबन्दी भएको कुरा मैले यहाँ आउने बित्तिकै सुनेको थिएँ । दरबन्दी अनुसार सबै कर्मचारीहरु छन् । चार, पाँच जनालाई त चिनेको पनि छु । हाजिर गर्दा कहिलेकाहीँ भेट हुन्छ । न उनीहरु यहाँ आएर काम गर्छन्, न उनीहरुलाई कामका लागि कसैले खोज्छ । भित्रबाट घण्टी बज्ने बित्तिकै मैले अनुमान गरिसकेको थिएँ उसले मलाई बोलाउन खोज्दै छ । यो अफिसमा उसले बोलाउने मान्छे म बाहेक अर्को कोही पनि थिएन ।

“सरलाई भित्र हाकिम साबले बोलाउनु भा’छ ।” हरिप्रसादले मलाई खबर दियो ।

“कल्याणजी !  ग्लोबल बैंकको शेयर भर्ने समय अब पाँच दिन मात्र बाँकी छ । यी नागरिकताहरु लिनुस् र सबैको नाममा सय सय कित्ता शेयर भरिदिनु होला । यो काम गर्न चाहिँ ढिलो नगर्नुहोला । फेरि तुरुन्तै अर्को बैंकको खुल्न लाग्दैछ भन्ने सुनेको छु ।” हाकिमले मेरा अघिल्तिर एक झोला नागरिकताका प्रमाणपत्रहरु दिँदै भन्यो ।

‘कस्तो अफिसमा जागिर खान आइएछ’

नागरिकताको पोको बोकेर बाहिर निस्के पछि निकै दिक्क लाग्यो । उसको, उसका परिवारहरु र नातेदारहरुका नाममा यो भन्दा पहिले पनि मैले थुप्रै पटक विभिन्न बैंक र संस्थाहरुको शेयर फर्म भरिदिएको छु । म बिहान आउने बित्तिकै अझ घरको पानी तान्ने मेशिन बिग्रियोसम्म भन्दै थियो यसले । मैले नसुनेभैmँ गरेँ । कुबेर चाहिँ यस्तो झन्झटबाट मुक्त छ जस्तो लाग्छ । त्यसैले मलाई भेट्ने बित्तिकै व्यङ्ग्य प्रहार गर्छ ऊ ।

                                       

त्यस दिन हाकिमको छोराको फिस बुझाईदिन जाने तयारी गर्दै थिए । फेरि कुबेर आइपुग्यो ।

“होइन ! तँलाई आज पनि फुर्सद छैन कि के हो ?

उसले फेरि व्यङ्ग्य प्रहार ग¥यो ।

कुबेर आज गालाको आधा भागसम्म छोप्ने बल्डयाङ्ग्रे कालो चश्मा लगाएर आएको रहेछ । मैले कहिल्यै पनि देखेको थिइन यसले कालो चश्मा लगाएको । उसको नयाँ अनुहार देखेर मलाई पनि निकै हाँस उठ्यो ।

“तँलाई कतै आँखा पाक्ने रोग त लागेन ?”

उसले लगाएको कालो चश्मा मेरो लागि समेत अनौठो भइरहेको थियो ।

“यसको अर्थ ठूलो छ, बिस्तारै बुभ्mछस् ! ”

रहस्यमा राखेर जवाफ दिने उसको बानी पहिले देखिकै थियो ।

“होइन ! यो अफिसमा कालो चश्मा लगाउनेको संख्या त ठूलै छ जस्तो छ । यो कस्तो खालको फेसन हो ।”

मैले म भित्र खुल्दुली लागिरहेको कुरा सोधेँ ।

“तँ मुर्ख बालकले यी सब कुरा बुभ्mने बेलै भएको छैन ।” चश्मा झिकेर हातमा घुमाउँदै उसले भन्यो ।

“तँलाई त म हिजो आज घुमिरहेको मात्र देख्छु । तेरो केही काम छैन कि के हो ?” मलाई लागिरहेको अर्को प्रश्न सोध्छु ।

“यहाँको काम तँ जस्तो बेवकुफले मात्र गर्ने हो ।”

फेरि उसले त्यस्तै बटारिएको उत्तर दियो ।

“के तँलाई कुनै काम गर्नु पर्दैन ?” म भित्रको जिज्ञासा अभैm बढ्दै गयो ।

“हाकिमसँग आतङ्कित भइस कि के हो ? उसले ठट्टा गर्ने शैलीमै भन्यो ।

मलाई त मेरो हाकिमले खुबै पेल्छ । आप्mना घर परिवारको समेत सबै काम लगाउँछ । कार्यालयको काम कस्तो हुन्छ ? अहिलेसम्म अत्तोपत्तो छैन । कस्तो खाडलमा आएर फसियो जस्तो छ । मैले कुनै ठट्टा नगरिकन ऊसँग छलफल गर्न खोजेँ ।

“ओ हो ! मेरो हाकिम पनि कहाँको कम हुन्थ्यो । झन् त्यो त भुईफुट्टा कवि परेछ । मलाई त झन् त्यसले खुबै हैरान बनाएको थियो ।” उसले चश्मालाई रुमालले पुछ्दै भन्यो ।

“के गथ्र्यो त्यसले ?” म झन् जिज्ञासु भएँ उसको कुराले ।

“कविताका नाममा जे पायो त्यही लेखेर ल्याउँथ्यो । कथा र निबन्धका नाममा उट्पट्याङ गन्थन लेखेर ल्याउँथ्यो । मैले टाइप पनि गर्न जानेको थाहा पाएपछि त त्यसले खुबै हैरान बनायो नि ! एकपटक टाइप ग¥यो फेरि मिलेन भनेर काट्थ्यो । फेरि थप्थ्यो । फेरि पछि थपेको काट्थ्यो । बीसपल्ट सच्याउँथ्यो । जतिपल्ट सच्याउँथ्यो उतिपल्ट सुनिदिनु पर्ने । त्यसले त अफिसमा साहित्य आतङ्क मच्चाएको थियो नि ! ” भन्दाभन्दै कुबेरले फेरि चश्मा लायो ।

“नाम चलेकै कवि हो कि के हो तेरो हाकिम ?” मलाई उसको कुरा रोचक लागिरहेको थियो । म ऊबाट थप कुरा सुन्न चाहन्थेँ ।

“के को नाम चलेको हुनु नि ! त्यस्तैले गर्दा त हो नि ! कविताको बिजोग भा’को ! ” कुबेर खित्का छाडेर हास्यो ।

“के हिजो आज पनि त्यही काम गर्छस्् तँ ?

उसको कुराले मलाई झन् चाख बढ्यो ।

कुबेर मेरो अन्तरङ्ग साथी हो । स्कुलदेखि कलेजसम्म हामीले सँगै पढ्यौँ । जागिरका लागि पनि सल्लाह गरेर सँगसँगै फर्म भ¥यौँ । हाम्रो जागिर एउटै अफिसमा भए पनि हाम्रा विभागहरु फरकफरक थिए ।

उसको र मेरो अफिस एउटै कम्पाउन्ड भित्र भए पनि भवनहरु अलगअलग थिए । दैनिक भेट भएन भने पनि टेलिफोन मार्पmत हामी कुराकानी गथ्यौँ ।

“अहिले त त्यसले मेरो मुखतिर पनि फर्केर हेर्दैन । हिजो अस्ति उसको साहित्यसँग म आतङ्कित थिएँ, आजभोलि हाम्रो ट्रिकसँग ऊ आतङ्कित छ ।” कुबेर फेरि चश्मा खोलेर हाँस्यो ।

“त्यो ट्रिक मलाई पनि बता न यार ! मेरो त यहाँ बिजोगै भइसक्यो ।” मलाई पनि त्यो गुरुमन्त्र जान्ने कौतुहलता जाग्यो ।

“पख् ! तँलाई भोलि म यो खाडलबाट मुक्त गराउँला ।” कुबेर मेरो ढाड थप्थपाउँदै हाँस्यो ।

                                       

काठमाडौँमा जाडो धेरै बढेको थियो । गएको पच्चीस वर्षसम्म यो वर्षको जस्तो जाडो कहिल्यै पनि नभएको समाचार विभिन्न सञ्चार माध्यमहरुले प्रसारण गरिरहेका थिए । यी समाचारहरुका कारणले पनि मानिसहरुले झन् बढी जाडो महसुस गरिरहेका थिए । मधुरो घाममा जाडोको चर्चा भइरहेको थियो ।

अन्य दिन पनि हाजिर गरेपछि कर्मचारीहरु यसैगरी बाहिर निस्कन्थे । अन्य दिन भन्दा आज कार्यालयको प्राङ्गणमा बढि नै कर्मचारीहरु भेला भएका देखिन्थे । मेरो पुरै शरीरलाई नियालेर हाकिम आप्mनो कार्यकक्षतिर हान्निएर गयो । म यसरी घाममा बसेको कुरा उसलाई मन परिरहेको थिएन भन्ने कुरा उसको हेराईले प्रष्ट बुझिन्थ्यो । अफिस भित्रको कामले अजिङ्गरले भैmँ मुख बायर बसेको छ । अफिसको काम भन्नु मात्रै हो, सबै त्यसका व्यक्तिगत कामहरुको चाङ छ ।

“अब म जान्छु ।” मैले कुबेरसँग बिदा हुन खोजेको थिएँ ।

“तँ गधाको काम बितिसक्यो होला ।” मेरो कुरालाई उसले फेरि हावामा उडाइदियो ।

“अफिसमा तँलाई के कामले पर्खिएर बसेको छ ।” उसले मलाई सबै साथीहरुका अघिल्तिर मजाकमा उडाउन खोज्यो ।

भीड बिस्तारै बिस्तारै पातलिँदै गयो । मैदानको एक छेउमा उभिएर हामी त्यहाँका दृश्यहरु हेर्दै कुराकानी गरिरहेका थियौँ । अगाडिपट्टि बङ्गलाजस्ता सानासाना घरहरु थिए । त्यसका अघिल्तिर युनियनका बोर्डहरु झुण्डिएका थिए । बङ्गलाहरुभित्र विभिन्न खालका चहलपहलहरु बढिरहेको देखिन्थ्यो ।

“तँलाई हाकिमले लगाएका व्यक्तिगत कामहरुबाट मुक्त हुने विचार छ होइन ?” कुबेरले अनुहारमा अलिकति मुस्कान छर्दै भन्यो ।

“कार्यालयको काम गर्न पाए पो हुन्थ्यो । उसको व्यक्तिगत काम गर्न जागिर खाए जस्तो । मलाई त कार्यालय भित्र पस्नै मन लाग्दैन । आज यी यतिबेलासम्म नगएको पूmलेर बसेको होला । अघि नै घुरेर हेर्दै थियो । जहाँजहाँ शेयरका लागि आवेदन माग हुन्छ, उसका सबै सन्तानको नागरिकता बोकेर लाइनमा लाग्नुपर्छ ।” मैले पनि उसका अगाडि एउटा तिक्तलाई उकेलेँ ।

“ ल ! बाहिर हिँड् म तँलाई उपयुक्त उपाय सिकाउँछु ।” कुबेरले मेरो हात समातेर तान्दै लग्यो र एउटा चश्मा पसलमा पु¥यायो । पसलेसँग एउटा कालो चश्मा माग्यो । म छक्क परिरहेको थिएँ । पसलेले एउटा चश्मा निकाल्यो तर कुबेर त्यो भन्दा निक्खर कालो चश्मा खोज्यो । केही दिनदेखि कुबेरले पनि त्यस्तै चश्मा लगाइहेको थियो । मलाई अचम्म लागिरहेको थियो र मैले कुबेरलाई हेरें । ऊ मुसुक्क हाँस्दै मलाई त्यो चश्मा लगाउन दियो । त्यसपछि उसले मलाई एउटा युनियनको अफिसमा लिएर गयो । उसले त्यहाँ मलाई युनियनको सदस्य बन्नका लागि रसिद काट्न लगायो । कुबेरले मसँग सदस्यता बापत भनेर एकसय रुपैयाँ माग्यो । मैले पनि खुरुक्क दिएँ । सबैतिर हेरेँ । सबै कालो चश्मामा सजिएका थिए र मतिर हेरेर अलिअलि मुस्कुराइरहेका थिए । त्यसपछि उसले मलाई युनियनको बाहिर लिएर आयो । युनियनको बाहिर गेट अगाडि एउटा बेञ्च राखिएको थियो । उसले मलाई केही समय त्यहीँ बसिरहन भन्यो । म पनि थचक्क त्यहीँ बसेँ । मलाई त्यहीँ छाडेर ऊ अर्केतिर गयो ।

कुबेरले सिकाएभैmँ म पनि त्यही बेञ्चमा बसिरहेको थिएँ । केही समयपछि मेरो हाकिम त्यही बाटो हँुदै कतै जाँदै थियो । ऊ म नजिकै आइपुगेपछि मैले उसलाई उठेर नमस्कार गरेँ । उसले छक्क परेर मतिर हे¥यो । मलाई देख्ने बित्तिकै उसको अनुहारमा आतङ्कका रेखाहरु सल्बलाइरहेको पाएको थिएँ मैले । ऊ मेरो नजिक आयो र मसँग अँध्यारो मुख लगाउँदै हात मिलाउन खोज्यो । मैले पहिलो पटक ऊसँग हात मिलाएको थिएँ ।

“कल्याणजी तपाई एकछिन पछि अफिसमा आउनुस् है ! ” उसले मसँग यति भन्दै नक्कली हाँसो फाल्यो ।

कुबेर आए पछि मैले उसलाई यी कुराहरु सुनाएँ । ऊ सबैले सुन्नेगरी जोडजोडले हाँस्यो ।

“बुझिस ! अब औषधि ठीक ठाउँमा लाग्यो । अब तैँले यो अफिसमा हाजिर मात्र गरे पुग्छ ।” कुबेर फेरि जोडले चिच्याउँदै हाँस्यो ।

“यो काम पनि तेरो र मेरो आदर्श अनुकूल छैन नि ! तेरो र मेरो सिद्धान्तले यस्तो कार्य गर्न दिन्छ र ! फेरि युनियन जस्तो श्रमजीवि वर्गको हितका लागि चल्नुपर्ने संस्थालाई यसरी उपयोग गर्नु राम्रो होइन । यो तर्पm तैँले सोचेको छैनस् कि के हो ?” म भित्र उठिरहेको प्रश्न उसका अघिल्तिर राखेँ ।

“राम्रो बनाउन अर्कै तरिकाले लाग्नु पर्छ ।” ऊ कुनै काममा हतारिए जस्तै गर्न थाल्यो । म पनि ऊबाट बिदा हुन खोजेँ ।

“यो सबै कालो चश्माको कमाल हो बुझिस् ! अब जता जानु पर्छ जा ” कुबेर यस्तो भन्दै आप्mनो बाटो लाग्यो ।

कालो चश्मा लगाउनुको अप्mटयारो महसुस गर्दै म आप्mनो कार्यकक्षतिर आएँ । हाकिम म बस्ने कोठा मै बसेर मेरो प्रतिक्षा गरिरहेको रहेछ ।

“कल्याणजी !आइ एम भेरी सरी मलाई ति नागरिकताका प्रमाणपत्रहरु दिनु होला । मेरो टेलिफोन खानेपानीका कार्डहरु पनि तपाईसँगै छन् । तिनीहरु पनि मलाई फिर्ता दिनुस् ।” हाकिम मेरो अनुहारतिर नहेरिकनै भट्भटाइरहेको थियो ।

मैले हतारहतार गर्दै उसका भएका सामानहरु फिर्ता दिएँ । उसले आप्mना सामानहरु खामभित्र हाल्यो । मसँग धेरै कुरा गर्ने उसको रुची नभएको कुरा मैले राम्ररी बुझिसकेको थिएँ ।

“ल है त ! कल्याणजी ! कहिलेकाहिँ काज, ओ.टी. केही चाहियो भने सम्झनुहोला । म तपाईलाई सहयोग गर्छु ।”

ऊ यसो भन्दै आप्mनो कार्यकक्षतिर लम्कियो ।

भित्र पुगेर हाकिमले तुरुन्त घण्टी बजायो । हरिप्रसाद फेरि दौडिँदै भित्र गयो । अब उसले मलाई बोलाउन घण्टी बजाएको होइन भन्ने कुरामा म द्विविधामुक्त थिएँ ।

“सरलाई कालो चश्माले सुहाउँदो रहेनछ ।” हरिप्रसाद बाहिर निस्कदै मलाई हेरेर हाँस्यो ।

“सुहाउन लगाएको होइन, बाध्यताले लगाएको हुँ ।”

मैले पनि सिधै जवाफ दिएँ ।

“सर ! सबैले लगाको देख्दा मलाई पनि लाउँलाउँ लागेको छ ।” उसले आँखा चिम्म पार्दै भन्यो ।

“मैले कुनै सपना त देखिरहेको छुईन ?” कालो चश्मा फुकालेर आँखा पुछेँ ।

म वास्तवमा विपनामै थिएँ ।




मधुपर्क मासिक, वर्ष ४१ अङ्क ९ पूर्णाङ्क ४७६, २०६५ माघ