- मातृका पोखरेल
ग्राहकसँग मोलतोल गर्दा नगर प्रहरीको मोटर अगाडि रोकिएको सम्म देखेन नरबहादुरले । उसको अगाडि मोटरबाट प्रहरीहरू बुद्रूक्क हाम फाल्दा मात्र झल्यास्स भयो ऊ । वरिपरि तुरून्त आँखा डुलायो उसले । सबै साथीहरू भागेर परपरसम्म पुगिसकेछन् । ओखलढुङ्गे कान्छो परबाट हातका इसाराले चाँडो आइज भन्दै थियो । कस्तो बिलखबन्दमा परेको छ ऊ । भागिहाल्न ग्राहकले सामान लिइसकेको छ र पैसा भने दिन भ्याएको छैन । ग्राहकले पैसा झिक्न ढिलो गरेकोले नरबहादुरले त्यसलाई पर्खन उपयुक्त ठानेन र प्लाष्टिक गुटमुटाएर भाग्ने सुर कस्यो । प्लाष्टिकको पोकोलाई पछाडि बोकेर अगाडितिर भाग्न मात्र के लागेको थियो, पुलिसको हातले बलियोसँग चिलले परेवालाई गाँजेजस्तो प्लाष्टिकको पोकालाई गाँज्यो ।
आजलाई छोडदिनुस् दाइ । नरबहादुरको यो याचना पुलिसहरूको बीचमा हाँसोमा उड्यो ।
दिनभरिमा बल्ल भेटेको शिकार पनि छोडने अरे । पुलिसहरूले खुशी हुँदै भनेको आवाज नरबहादुरले पनि सुन्यो ।
पुलिसको हात परिसकेपछि प्लाष्टिकको पोकोलाई एकपटक नरबहादुरले तानेको मात्र के थियो अर्को पुलिसको लठ्ठी नरबहादुरको ढाडमा बज्रियो । ऊ टुँडिखेलको बारमा एउटा हातले समातेर अर्को हातले चोट सुम्सुम्याउन थाल्यो । लठ्ठीको प्रहारको दुखाई सामान्य भएपछि नरबहादुरले पुलिसहरूतिर फर्किएर हे¥यो । प्लाष्टिकको पोकोलाई उनीहरूले मोटरमा चढाइसकेका थिए ।
पल्लो कोठाको टेबुल घडीले रातको बाह्र बजेको संकेत दियो । नरबहादुरको यो रात कोल्टो फर्काइसँगै बित्दैछ, निद्रा आउने कुनै संकेत छैन । काठमाडौंको माघे जाडो रात बित्नसँग छिप्पिदै पनि छ । यो लगातारको असफलताको उसले अन्य बाटो खोज्न जरूरी सम्झेको छ ।
भ्यान्टिलेशनको प्वालबाट छिरेको प्रकाशले सबै कोठालाई उज्यालो बनाइसकेको छ ।
"काठमाडौंको वरिपरि डाँडाहरूमा सबैतिर हिउँले ढोकेको छ रे ? दाजुहरू फूलचोकी हिउँ हेर्न जाने कुरा गर्दैछन् ।" पल्लोतिरको कोठामा इन्दिराले आमालाई भन्दै छ ।
नरबहादुरलाई आज उठ्ने जाँगर त थिएन तर इन्दिराको कुरा सुनेर झनै सिरक छोड्न सकेको छैन ।
"आज त चाँडै ओछ्यान छोडेर पनि के गर्नु भाका मालसमानहरू पुलिसले उठाएर लगिदिइहाल्यो । हिजो अस्ति यति बेला सामान लगेर बुहुनी समेत भइसक्थ्यो । फुटपाथ पसल न हो । पुलिससँग सामान माग्न जाउँ भने आधा पनि दिदैनन् । पुलिसकै जहान परिवार धनी भैसके । जरिवाना भनेर दुईचारसय थुतिहाल्छन्, कति रिन खानु । कोठा भाडा तिर्न नसकेको पनि दुई महिना पुगिसक्यो । बैदार बुढाले घरमा आएर दिनैपिच्छे धम्क्याउँदा हुन् । कर्जा लिएर हिँडेको पनि एक वर्ष पुग्न लागिसक्यो । बैदार बुढाले ब्याजलाई डबल पुर्याइसक्यो होला ।" नरबहादुरले सिनेमाको रिलजस्तै समस्या र कष्टहरूको मुठो खोल्यो । आफ्नो गाउँ सम्झन्छ । एकाएक गर्दै ऊ स्कूल जानुपर्ने भाइ र उमेर पुगेकी बहिनीलाई पनि सम्झन्छ । वरिपरि समस्या बाहेक आफ्ना अगाडि आसाको तत्काल सम्भावना देख्दैन ऊ ।
यसैबेला ढोकामा ढ्याक ..... ढ्याक ... आवाज आउँछ । यो आवाजले ऊ हतार हतार जीउमा कपडा भिर्छ र ढोका खोल्छ ।
कसलाई खोज्नु भो ?
यतातिर शाह ठेकेदार कहाँ बस्नुहुन्छ होला ?
उहाँ त पल्लो कोठामा बस्नुहुन्छ । तर दुई चारदिनदेखि देखेकै छैन – नरबहादुरले तुरून्त जवाफ दियो ।
आगन्तुकले ओठ लेप्य्राएर टाउको दुईचार पटक तलमाथि हल्लायो । नरबहादुरले मनमनै गुन्यो – त्यो ठेकेदारले काम लगाउने मानिस होला यो गाउँबाट भरखरै आएजस्तो छ चण्डालको फेला प¥यो ।
आगन्तुकलाई देख्ने बित्तिकै आफू सानो छँदाको दौतरी डिल्लीको याद आयो उसलाई । अनुहार पनि झन्डै झन्डै मिल्ने । कतै डिल्ली नै त होइन यो । कोइलाखानी जानेलाई पच्छयाउँदै गयो भन्थे । काठमाडौंमा हुन पनि के बेर ।
ठेकेदारको स्वभावसँग नरबहादुर राम्रै परिचित थियो । धेरै सोझा सिधा मानिसहरूलाई उसले ठगेको नरबहादुरलाई थाहा थियो । अरू जानकारी लिन नरबहादुरले बिस्तारै परिचय लिने विचार ग¥यो ।
तपाई कहाँबाट आउनुभएको होला ?
यही ठेकेदारलाई भेट्न आको, हामीले काम गरेको ज्याला नै दिएन घर जान खर्च छैन ।
तपाईंको घर चाहिँ ?
मेरो घर पूर्व २ नम्बर । नरबहादुरले मनमनै सोच्यो, यसरी ठेगाना बताउने यो मानिस गाउँबाट आएको धेरै भएको छैन । बुझिन्थ्यो आगन्तुकलाई यो संवादले मन तान्न सकेको थिएन । हत्तारिएका र अत्तालिएका उसका चेहराले लाग्दथ्यो कि ऊ ठूलै समस्यामा अल्झिएको छ ।
दुईचार दिनदेखि ठेकेदार कोठामा नदेखेपछि धेरै पटक मानिसहरू आइसकेका थिए । नरबहादुरले मनमनै गु¥यो – मैले त यसलाई मात्रै न सोधें अरू सबै जना यो चण्डालको महाजालमा परिसकेको हुनुपर्छ ।
त्यो ठेकेदारको घर तपाईंलाई थाहा छ ? आगन्तुकले नरबहादुरलाई सोध्यो ।
मसँग यसले मेरो घर रक्सौला हो भन्थ्यो । नरबहादुरको कुरा सकिन नपाउँदै आगन्तुकले ठूलो आवाज निकाल्दै भन्यो – हामीलाई त फेरि जनकपुर हो भन्थ्यो ।
ज्याला दे धुँकल व छे वाहे म व्यू यँ हए वी धागु, (पाँचमहिना भइसक्यो यसले त भाडा नै दिएको छैन, आज ल्याइदिन्छु भन्थ्यो) – घरवाला साहु माथिबाट ठूलो स्वरमा श्रीमतीसँग बरबराउँदै झर्यो ।
साहुको आवाजले नरबहादुर पनि झस्कियो । नरबहादुरले पनि दुई महिनाको तिर्नुपर्ने भाडाको म्याद तीनदिन अघि नाघिसक्यो ।
साहु आएर ठेकेदारको कोठाको ढोकामा धक्का दिन्छ । झुण्डिएको साँचोको स्पर्श पाएपछि उसको रिसको पारो अझै बढेको महसुस हुन्छ ।
यो कोठा कहिलेदेखि बन्द छ ? नरबहादुरतिर हेर्दै साहुले सोध्यो ।
चार–पाँच दिनदेखि देखेको छैन । डर मिसिएको बोली नरबहादुर विस्तारै ओकल्यो ।
साहुले रिसले राता भएका गालाहरूमा पातलो दाह्रीका ठोसाहरू झनै प्रष्ट देखिए । ढोकालाई एक धक्का दिदै साहु भन्छ – "अब यो भागेको होला, यस्तो चोर पनि ठेकेदार हुन्छ ।"
नरबहादुरले साहुको मुखतिर सिधा हेर्न सकेन । साहु एकछिन बरबराउँदै उभिँदा नरबहादुर ठेकेदारको ढोकामा एकटकले हेरिरह्यो ।
"यो को हो नि ?" आगन्तुकतिर औंला ताक्दै नरबहादुरतिर फर्केर साहुले ठूलो स्वरमा कड्किन्छ ।
तिमीले कोठामा पालेको मान्छे होला यो । नरबहादुरले उत्तर दिन नभ्याउँदै साहु उतिर थुप्रै अपमानित शब्दहरू बर्षाइसक्छ ।
होइन, उहाँ त यही ठेकेदारलाई खोज्न आउनु भाको । नरबहादुरले विस्तारै साहुलाई बयान दिन्छ । साहु पुनः कोठाको चाबीलाई यताउता हल्लाइरहन्छ ।
तिमी पनि यही ठेकेदारजस्तै भाडा नदिई भाग्ने होला अहिले नै भाडा देउ । साहुको खप्कीको प्रतीक्षा गरेजस्तो नरबहादुर ठिङ्ग ढोकामा उभिरह्यो ।
तिमी अहिले नै भाडा देऊ – नरबहादुरको नजिक गएर साहु अर्को पटक पनि भन्छ ।
म भरे बेलुका नै तपाईंलाई ल्याइदिन्छु । नरबहादुरले बिस्तारै भन्छ ।
आफ्नो अस्वभाविक जवाफतिर फर्केर नरबहादुरलाई मूल्यांकन गर्न मन लाग्छ । आफैलाई विश्वास नलागेको जवाफ । आफू उभिएको ठाउँबाट नरबहादुर मूलगेटतिर यसो आँखा सार्छ आगन्तुक फर्कर्दै हेर्दै फर्कदै परसम्म पुगिसकेको छ ।
भ¥याङ्ग चढ्दा पनि साहु भन्दै छ भरे ल्याइदिएन भने त अरू पनि केही नसुनिने कुराहरू भन्दै साहु कोठातिर पसेको भान हुन्छ ।
पल्लो कोठामा सरितालाई समय सोध्दै नरबहादुर लुगा लगाउँछ । एक मन त सोच्छ आजसम्मको नाफा जति सबै पुलिसलाई घुस ख्वाउँदै ठिक्क छ । आज पनि दुईचार सय नखुवाई सामान दिदैन बरू नजाँदै ठीक होला । फेरि मनमा अर्को कुरा आउँछ । सुब्बा अमरराजकहाँ गएर केही पैसा मागौं कि ? भएका सामानहरू मध्ये केही सस्तो मस्तोमा विक्री गरेर भाडा बुझाउनुपर्यो र भोलि नै टिकट लिएर घरतिर हिड्नुपर्यो ।
नरबहादुर फटाफट सुब्बा अमरराजको कोठामा जान्छ । अमरराज उसको गाउँको मान्छे हो । बेलामौकामा खरखाँचो प¥यो भने अमरराजले गाउँतिरका मानिसहरूलाई चर्को व्याजमै भए पनि पैसा दिन्छ । अमरराजको कोठामा पुगेर ऊ ढोकामा आवाज नदिई घकेल्छ । ढोकाको अकस्मात खुलाइले अमरराज झस्किदै सोध्छ – "किन आयौ नरबहादुर ? "
"हजुर! अत्यन्तै समस्या परेर आएको ।" नरबहादुरले तुरून्त जवाफ दिन्छ ।
के हो त भन न । जुत्तामा पालिस लाउँदै अमरराज कुरा खोतल्छ । आफूलाई पाँचसय रूपैया तुरून्त चाहिएको कुरा नरबहादुरले बताइनसक्दै उसको हातमा साठी प्रतिशत व्याज लाग्छ भन्दै अमरराजले पाँचसय रूपैया राखिदिन्छ ।
नरबहादुर अत्यन्तै चाँडो पाइला अगाडि बढाउँदै त्यहाँबाट हिँड्छ । प्रहरी क्वाटरको गेटमा पुग्ने बित्तिकै नरबहादुरले विगतमा प्रहरीबाट भएको दुव्र्यवहार सम्झ्यो । गहु्रंगा पाइलाहरू घिस्याउँदै ऊ पुलिस कार्यालयमा पुग्यो ।
सानै भए पनि माछो आइहाल्यो नि । त्यो पनि बुहुनीको समयमा कसो त हर्के ? कार्यालयको ढोका नटेक्दै नरबहादुरतिर आँखाको इशारा गर्दै हवलदारले अर्कोलाई भनेको उसले सुन्यो ।
ए ! आइज ऊ त्यहाँ बस्दै गर । हवलदार टेकनाथले नरबहादुरलाई औंलाले ठाउँ देखाइदिदै भन्यो ।
नरबहादुर नजिकैको ग्यारेजको छिँडीमा टुक्रुक्क बस्यो । एकछिनपछि हवलदार टेकनाथले हरियो प्लाष्टिकको पोको ल्याइदिँदै भन्यो – सात सय रूपैया चाहिन्छ ।
नरबहादुर हरियो पोकातिर हेर्दै मनमनले विचार ग¥यो हिजोकोभन्दा आधाजसो सामान कम छ । राम्रा राम्रा सामान छानेर लगे होलान् । नरबहादुरको उही तीतो सोचाइको निरन्तर क्रम चर्खाझैं घुमिरह्यो ।
हजुर मसँग त त्यत्रो पैसा पुग्दैन – नरबहादुरले हवलदारसँग बिन्ति बिसायो ।
हवलदार साहेब एकसय रूपैया दिन सक्छु ।
चारसय सारसय नभन पाँच सय रूपैया ले अरू छोडिदिन्छु – हवलदारले चेप्प्राई घस्दै भन्यो ।
बाहिर केको आवाज हँ । हवलदारले आँखा तेजिलो बनायो र सडकतिर फर्केर नरबहादुरलाई हेर्यो । पर्खालको माथिल्लो भागबाट देखिएको दृश्य नरबहादुरलाई टाउकाहरूको नदीजस्तो लाग्यो । जुलुसका नाराहरू दुवैका कानमा ठोक्किए ।
जुलुस जस्तो छ । नरबहादुरले हतार हतारमा भन्यो ।
ए चाँडो पैसा दिएर गइहाल । हवलदारले हतारो देखाउँदै भन्यो ।
नरबहादुरले आफू यहाँ बसिरहँदा हवलदारलाई अप्ठ्यारो परेको कुरा बुझ्यो । यसैबीचमा पुलिस अफिसरको नेतृत्वमा लाठीधारी प्रहरीको जत्था जुलुस नियन्त्रण गर्न गयो ।
चाँडै गइहाल । हवलदारले त्रसित भावमा भन्यो ।
नरबहादुरले मुठ्ठीमा राखेको एकसय रुपैंया विस्तारै पकेटमा घुसार्यो र बाहिर निस्क्यो । जुलुसका केही नाराहरू उसलाई असाध्यै मन परे ।
प्रहरी अत्याचार बन्द गर ! महाकाली सन्धी खारेज गर ! गिरफतार देशभक्तहरूलाई रिहा गर !
नाराहरू सुनेर ऊ पनि जुलुसमै सामेल भयो । उसलाई पनि एकछिन जुलुसमा हिड्ने रहर लाग्यो । जुलुसमा एउटा हल्ला फैलियो हाम्रो दवावको कारण सबै साथीहरू रिहा भए । उसले सानैमा गाउँको स्कूलमा पढाउने शिक्षकले भनेको कुरा सम्झ्यो – नलडी केही पनि पाइँदैन । यही सम्झदै जुलुसको नारामा उसले मुठ्ठी उठाएर साथ दियो । पुलिस दमन बन्द गर !
आज जुलसमा हिँड्दा उसले आफूभित्र साहस सञ्चार भएको महसूस गर्यो ।
(इन्द्रेणी, पूर्णाङ्क–६)
No comments:
Post a Comment