सचेत स्रष्टाहरूका लागि राजतन्त्र घिनलाग्दो संस्था हो - मातृका पोखरेल [ वार्ताकार - भोगीराज चाम्लिङ् ]

 

सचेत स्रष्टाहरूका लागि राजतन्त्र घिनलाग्दो संस्था हो 

–मातृका पोखरेल, सचिव, लोकतान्त्रिक स्रष्टाहरूको संयुक्त मञ्च, नेपाल

चैत ३० गते त स्रष्टाहरूमाथि पनि गोली नै दागियो । स्रष्टाहरूले पनि बलिदानका लागि तयार हुने बेला आएको हो ?
अपराधिक मनोवृत्ति बोकेका मानिसहरूले राज्य संचालन गरेको बेलामा स्रष्टाहरूमाथि पनि गोली चल्नु कुनै नया“ कुरा होइन । स्रष्टाहरू समाजका सचेत वर्गहरू हुन् । समाजका अन्य वर्गहरू बलिदानका लागि तयार हु“दा स्रष्टाहरू तयार नहुने कुरै भएन । तपाईं इतिहासमै पनि हेर्न सक्नुहुन्छ । नेपालको प्रजातान्त्रिक र लोकतान्त्रिक आन्दोलनमा स्रष्टाहरूको भूमिका जहिल्यै पनि अग्रिम पंक्तिमै छ ।

स्रष्टाहरूमाथिको निरंकुश सत्ताको यसप्रकारको दमन चरम हतासा र पराजयको अभिव्यक्ति होइन ?
स्रष्टाहरू माथिको दमनको मात्र कुरा होइन, अहिले सरकार दमन गरेरै आफ्नो निरंकुश सत्ता लम्ब्याउन खोजिरहेको छ । निरंकुश सत्ताका आ“खामा सचेत स्रष्टाहरू पनि सत्रुका पंक्तिमै हुन्छन् । अहिलेको समयको राजतन्त्र स्वयंमा पिछडिएको चेतनाको अवशेष हो । त्यसमाथि पनि निरंकुश राजतन्त्र त सचेत मानिसहरूका लागि घिनलाग्दो संस्था हो । अबको राजतन्त्र कहिं कतै पनि जनमतको आधारमा टिक्ने साहस गर्न सक्तैन । झन्, नेपालको राजतन्त्रको मानसिकता ढुंगे युगकै छेउछाउको छ । उसको टिक्ने आधार भनेकै शस्त्रबल मात्र हो । तपाईं आफंै एकपल्ट कल्पना गर्नुस् त, नेपालको यो घिनलाग्दो राजतन्त्रको साथमा सेनाको बल नहु“दो हो, यसलाई जनताले के गरिसक्थे ?

यसले राज्य भनेको दमनकारी संयन्त्र हो भन्ने नै प्रमाणित गर्छ हैन ?
तपाईंले भनेजस्तो सिद्धान्तत, राज्य भनेको एक वर्गद्वारा अर्को वर्गको दमन गर्ने हतियार नै हो । तर अन्य कैयौं देशको जस्तो यो राज्य बहुमतद्वारा अल्पमतलाई शासन गर्ने मात्र राज्य होइन । अल्पमत पनि, औंलामा गन्न पुग्ने मान्छेहरू, उनीहरूको जुठो पुरो खाएर रमाएका द्वापर युगको चेतना बोकेका केही मान्छेहरूको सानो हिस्साले बहुमत जनतामाथि गरेको शासन हो यो ।

आखिर किन स्रष्टाहरूस“ग यो सरकार यति धेरै सन्त्रस्त छ ?
मैले माथि पनि तपाईंलाई भनिसकेको छु– नेपालमा बहुसंख्यक स्रष्टाहरू सचेत व्यक्तिको कोटीमा पर्छन् । अन्य केही थोरै यस्ता स्रष्टाहरू पनि छन्, जो दरबारको टाट्नोमा हालेको घा“स खाएर आफ्नो जीवन सार्थक भएको दुःस्वप्न देखिरहेका छन् । त्यस्ता स्रष्टाहरूस“ग राज्य सन्त्रस्त छैन । तर नेपालका बहुसंख्यक सचेत स्रष्टाहरू ‘राजतन्त्र’ भन्ने शब्दस“गै घृणा गर्छन् । त्यस्ता स्रष्टाहरूस“ग राज्य सन्त्रस्त हुनु स्वभाविक कुरा हो । राजाको प्रत्यक्ष शासन सञ्चालन हुन थालेपछि वाक तथा प्रकाशन स्वतन्त्रतालगायतका तमाम आधारभूत नागरिक हकहरूमाथि धावा बोलिंदै आएको तथ्य अब सबैका सामु जगजोहर छ । यी कुराहरूको प्रत्यक्ष प्रभाव स्रष्टाहरूमाथि सबैभन्दा बढि पर्छ । त्यसैले स्रष्टाहरू आन्दोलनको विकल्प देख्दैनन् । म निरंकुश सरकार स्रष्टाहरूस“ग सन्त्रस्त हुनु अस्वाभाविक देख्दिन ।

स्रष्टाहरूको आन्दोलनले व्यापकता ग्रहण गरेको हो ? मह जोडीलगायतका उत्रेछन् त आन्दोलनमा ?
नेपाली समाजको चेतना ०३६, ०४६ सालको आन्दोलनको तुलनामा धेरै माथि पुगिसकेको छ । अब आम नेपालीलाई थाहा भइसकेको छ, अलिकति चारो र सानो हड्डी पाउ“दैमा आन्दोलनलाई तुहाउनु हु“दैन । झनै स्रष्टाहरू यो विषयमा सचेत नहुने कुरै छैन । राजाको शाही सम्बोधनको घोषणा पश्चात् महजोडीलगायत धेरै चलचित्रकर्मी, साहित्यकारहरूको भेलाले आन्दोलनलाई अघि बढाउन अपिल गरिसकेको छ । स्रष्टाहरूले राजनैतिक पार्टीलगायत सबै सचेत समुदायलाई संविधानसभाभन्दा तलको कुनै पनि मागमा सम्झौता नगर्न बारम्बार सचेत गराइरहेका छन् । यतिबेला सचेततापूर्वक स्रष्टाहरू आन्दोलनमा उत्रेका छन् । धेरै जिल्लामा लोकतान्त्रिक स्रष्टाहरूको संयुक्त मञ्च गठन भइरहेको छ । अब आन्दोलन जनताले चाहेको उपलब्धि प्राप्त नगरी पछाडि फर्कने अवस्थामा छैन ।

अनि हिजो राजाको कदमको पक्षमा स्वागत ¥याली निकाल्नेहरू पनि आन्दोलनमा देखिन्छन् । यो के हो ?
जनताको चेतनालाई कमजोर आ“केर पनि कतिले त्यो कार्य गरे । कतिको अवसरवादी चरित्र पनि हुनसक्छ । तर कसैले आन्दोलनमा सहयोग गर्न आयो भने हामीले उसलाई स्वागत गर्नै पर्छ । तर ऊप्रति सचेत हुनु जरुरी पनि छ । ऊ कुन उद्देश्यले आन्दोलनलाई समर्थन गरिरहेको छ ? ऊ आफूले आफैंलाई परिवर्तन गरेर आएको हो भने त्यो राम्रो कुरा हो । तर आन्दोलनले व्यापक रूप लिंदै जा“दा यस्तो हुने गर्छ । जनसहभागिताका लागि यसले आन्दोलनलाई फाइदै पु¥याउ“छ ।

यसले आन्दोलनमा असर त पु¥याउ“दैन ?
यस्ता व्यक्तिहरूलाई आन्दोलनको नीति निर्माण गर्ने तहमा पु¥याउनु हु“दैन । आखिर आन्दोलन, परिवर्तन कसैको पेवा पनि त होइन नि । त्यस्तो बेलामा प्रतिबद्ध र निरन्तर आन्दोलनमा लागिरहनेहरूले नै आन्दोलनको नेतृत्व गर्नुपर्छ । हिजो राजाको कदमको समर्थन गर्नेहरू अहिले आन्दोलनमा सहभागीसम्म बन्न सक्छन् तर उनीहरूले गरेको नेतृत्व मानिसहरू स्वीकार गर्न सक्तैनन् । उनीहरू आन्दोलनमा सहभागी भए भने आन्दोलन कमजोर होइन निरंकुशतन्त्र नै कमजोर हुन्छ भन्ने मेरो ठहर छ । धेरैभन्दा धेरै त्यस्ता मानिसहरूलाई आन्दोलनमा ल्याउने प्रयत्न गर्नुपर्छ भन्ने मेरो मान्यता हो ।

स्रष्टाहरूले २०४६ सालमा भन्दा अझ बढी राजतन्त्रस“ग जुधिरहनु परेको छ हैन ?
०४६ सालमा भन्दा नेपाली जनताहरूको चेतना उन्नत भएर गइरहेको छ । त्यसैले पनि ०४६ सालभन्दा अहिलेको आन्दोलनको निसाना राजतन्त्र हुनु स्वाभाविक हो । नेपालमा राजतन्त्र रहुन्जेल शान्ति र राजनैतिक स्थिरता कायम हु“दैन भन्ने कुरामा सचेत नेपालीहरूको मनमा अब कतै द्विविधा छैन । त्यही कारणले गर्दा यो आन्दोलन राजतन्त्रविरोधी आन्दोलनमा परिवर्तित भइरहेको छ ।

तपाईंहरू आफ्ना आन्दोलनका कार्यक्रमहरूलाई किन संचारमाध्यममार्फत् आन्दोलनपूर्व सार्वजनिक गरिरहनुभएको छैन ? किन स्रष्टाहरूलाई सञ्चारमार्फत् सार्वजनिक आव्हान गरिरहनुभएको छैन ? त्यसो गर्दा अझ व्यापक सहभागिता हु“दो हो ? कतिपय स्रष्टाहरूलाई आन्दोलनको कार्यक्रमकै बारेमा थाहा नहुने स्थिति छ ।
तपाईंको प्रश्नप्रति मेरो पनि सहमति छ । यसतर्फ हामी सचेत बनिरहेका छांै ।

अब आन्दोलनका कस्ता कार्यक्रमहरू आउ“दैछन् ?
आन्दोलनको माग अनुसार आगामी कार्यक्रमहरू पुनर्संयोजन गर्दै लगिनेछ । प्रकाशनका क्षेत्रमा केही गर्ने योजनाका बारेमा छलफल भइरहेको छ ।

अन्तमा के भन्नुहुन्छ ?
नेपाली जनताको त्याग र बलिदानका कारण आन्दोलनले उचाइ प्राप्त गरिरहेको छ । यसलाई मन, बचन र कर्मले सहयोग गर्न आग्रह गर्छु । मेरा विचारहरू प्रसारित गर्ने मौका दिनु भएकोमा जनएकता साप्ताहिक र तपाईंप्रति आभारी छु ।

वार्ताकार : भोगीराज चाम्लिङ

जनएकता साप्ताहिक, २०६३ वैशाख ११ गते सोमबार